ศาลหลักเมืองคืออะไร? เปิดตำนานความศักดิ์สิทธิ์และความเป็นมาที่คนไทยควรรู้ บ่อยครั้งที่หลายคนได้ไปสักการะศาลหลักเมือง หรือไปกราบไหว้ขอพร แต่ทว่าน้อยคนนักที่จะรู้อย่างประวัติอย่างแท้จริงของศาลหลักเมือง “บทความนี้จึงจะพาทุกคนมาทำความรู้จักประวัติของศาลหลักเมืองที่มีมาอย่างยาวนานในประเทศไทยกันครับ ตามมาดูกันเลย”
ศาลหลักเมืองคืออะไร?
หนึ่งในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์เห็นจะหนีไม่พ้น ศาลหลักเมือง เป็นแน่ แต่เดิมในสมัยโบราณเป็นธรรมเนียมว่า ทุกครั้งก่อนการสร้างเมืองจะต้องทำพิธียกเสาหลักเมืองในบริเวณชัยภูมิสำคัญเพื่อสร้างสิริมงคลให้กับบ้านเมืองที่กำลังก่อร่างสร้างขึ้น ซึ่งพระหลักเมือง หรือศาลหลักเมือง ส่วนใหญ่ทำจากไม้มงคล ได้แก่ ไม้ชัยพฤกษ์ และ ไม้ราชพฤกษ์ เป็นต้นครับ
“‘ศาลหลักเมือง’ เป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชน ซึ่งมีความเชื่อต่อกันมาว่า ศาลหลักเมืองเป็นที่สถิตของสิ่งศักดิ์สิทธิ์เทพเทวาที่อารักษ์คุ้มครองบ้านเมืองให้รอดพ้นปลอดภัย ทั้งหลายคนเชื่อว่าการได้มาสักการะพระหลักเมืองนับเป็นสิริมงคลแก่ชีวิตอีกด้วยครับ”
จุดกำเนิดของศาลหลักเมืองในประเทศไทย
“ในสมัยโบราณได้เกิดประเพณีสร้างบ้านแปงเมืองขึ้น ด้วยเหตุนี้เองจึงจำเป็นต้องมีพิธียกเสาเอกของเมือง หรือหลักเมือง เพื่อให้เกิดความมงคลขึ้น หรือเรียกขานว่ามงคลสถานนั่นเองครับ” เหตุก็เพราะประชาชนมากมายจะต้องอาศัยอยู่ในสถานที่อาเขตแห่งนี้ ซึ่งเชื่อกันว่าทำให้อยู่เย็นเป็นสุข และเจริญรุ่งเรืองสถาพรสืบไป
ลักษณะของศาลหลักเมือง
ศาลหลักเมืองจะทำจากไม้มงคลอย่างต้นไม้ราชพฤกษ์ โดยมีลักษณะเสาปลายยอดเป็นดอกบัวตูม หรือจะเป็นพักตร์ของเทวดาก็ได้เช่นกันครับ
“สำหรับตัวศาลหลักเมืองจะเป็นศาลาจตุรมุขทรงไทย ศาลหลักเมืองถูกออกแบบให้มีประตูสี่ทิศสี่ด้านครับ โดยบนหลังคาส่วนใหญ่จะเป็นทรงมณฑป หรือเป็นหลังคาทรงจีนอีกด้วย”
พิธีกรรมการฝังเสาหลักเมืองในอดีต
“สำหรับพิธีกรรมการฝังเสาหลักเมืองในอดีต ตามประเพณีโบราณจะต้องนำเอาคนที่มีชีวิตไปฝังลงในหลุม และกล่าวกำชับสั่งเสีย 4 คนเหล่านั้นว่าให้ เฝ้าเมืองให้ดี ๆ ซึ่งคนเหล่านั้นจะต้องมีชื่อว่า อิน จัน มั่น คง เท่านั้น ทั้งคนที่นำไปทำพิธียกเสาเอกพระหลักเมืองนั้นจะต้องมีลักษณะตรงตามตำราที่พราหมณ์ฝ่ายทำพิธีได้กำหนดไว้นั่นเองครับ”
หลังจากนั้นเมื่อถึงเวลาจะนำคนมาผูกกด้วยเชือกแล้วปล่อยเสาหลักเมืองให้ลงไปทับตัวคนอยู่อย่างนั้นจนสิ้นใจไปนั่นเองครับ
ศาลหลักเมืองแห่งแรกในไทย
“สำหรับการฝังเสาหลักเมืองจำเป็นจะต้องทำตามฤกษิ์ของโหรานภาศาสตร์ โดยใช้ระบบนิรายนะ โดยเสาหลักเมืองได้ถูกฝังไว้ในเมื่อวันที่ 21 เมษายน 2325 ซึ่งดวงอาทิตย์ขึ้นไปแล้วในระยะเวลาประมาณ 52 นาที นั่นเองครับ”
ในการคำนวณโหรานภาศาสตร์จะแตกต่างอย่างมากกับโหราศาสตร์ เพราะโหราศาสตร์เป็นการคำนวณในเรือนภพ ส่วนโหรานภาศาสตร์เป็นการนำดาวต่างๆ เช่น ดวงอาทิตย์ พระจันทร์ มาคำนวณเพื่อหามงคลฤกษ์ ทำให้รัชกาลที่ 1 สามารถทำนายเหตุการณ์ดวงเมืองได้อย่างแม่นยำอีกด้วยครับ ไม่ว่าจะเป็น เหตุการณ์จำแขนขาดในสมัยรัชกาลที่ 5 หรือเหตุการณ์การสวรรคตของรัชกาลที่ 8 เลยทีเดียวครับ
ศาลหลักเมือง วิธีสักการะขอพรให้ชีวิตปังให้สุด
“ปิดท้ายด้วยการสักการะขอพรพระหลักเมือง เชื่อกันว่า หากใครได้มาสักการ์ไหว้พระหลักเมืองที่ศาลหลักเมืองจะทำให้ชีวิตราบรื่น เจริญรุ่งเรือง และไม่ติดขัดในด้านหน้าที่การงานทั้งปวง” ซึ่งจะมีวิธีไหว้สักการะดังต่อไปนี้
ปิดท้ายให้จุดน้ำมันตะเกียง แนะนำว่าควรจุดที่พระประจำวันเกิดก่อน แล้วจึงวนไปทางขวาให้ครบรอบนั่นเองครับ
ให้ไหว้พระหลักเมืองโดยการถวายธูปเทียน จากนำผ้าแพร 3 สี 3 ผืนไปผูกที่อง๕พระหลักเมืองจำลองที่ตั้งอยู่ที่ศาลาจำลอง
จากนั้นให้นำพวงมาลัยไปถวายองค์พระหลักเมืองในอาคารศาลหลักเมือง
แล้วนำพวงมาลัยไปถวายที่ศาลเทพารักษ์ ทั้ง 4 โดยให้ถวาย 5 พวงมาลัย ซึ่งจะต้องถวายพระเสื้อเมือง พระทรงเมือง พระกาฬไชยศรี เจ้าเจตคุปต์ และเจ้าหอกลองเป็นต้นครับ
